Bach: Kantate BWV 131 Aus der Tiefen rufe ich, Herr, zu dir

Informatie

Bladmuziek van Johann Sebastian Bach Kantate BWV 131 Aus der Tiefen rufe ich, Herr, zu dir uitgegeven door Edition Breitkopf & Hartel, uitgeversnummer: EB 7131

Meteen bij de eerste zin is het duidelijk, het gaat hier niet gewoon om wat tegenslag, maar om diepe ellende. De stemmen duiken bij het woord diepte letterlijk de diepte in. Het stuk stamt uit het prille begin van Bachs carrière, toen hij organist was in Mühlhausen. Hij was toen een jonge twintiger en waagde zich voor het eerst aan vocale kerkmuziek. Dat deed hij nog netjes volgens het boekje; hij sluit stilistisch aan bij zijn zeventiende-eeuwse collega’s. Er zijn nog geen recitatieven, de delen lopen vrijwel onafgebroken in elkaar door. Ze beginnen vaak langzaam om daarna meestal snel te eindigen – als een soort prelude en fuga. Zoals de meeste vroege cantates is ook deze symmetrisch; het koor ‘Ich harre des Herrn’ is het middelpunt. Hier kantelt ook de stemming. Het begint focust vooral op de ellende, in het derde deel komt de hoop om de hoek kijken. Heel letterlijk illustreert Bach dan vervolgens in de aria van de tenor dat wachten soms lang duurt – let maar op het woord wartet.

Het is niet bekend voor welke gelegenheid dit stuk bedoeld is. Gezien de tekst – een boetepsalm gecombineerd met een boetekoraal – zou het stuk heel goed in een ‘boetedienst’ hebben gepast. Of dat soort diensten in Mühlhausen standaard of alleen bij bepaalde gelegenheden gehouden werden, is niet bekend. Vlak voordat Bach in Mühlhausen kwam, was er wel een grote brand geweest, en dus ook een reden voor zo’n dienst.

Interessant is nog dat Bach zelf onderaan de partituur schreef dat de cantate ontstaan was op verzoek van Georg Christian Eilmar. Dat was de predikant van de Mariakerk in Mühlhausen. Bach werkte zelf in de Blasiuskerk. Eilmar zou een goede vriend worden, later werd hij de peetvader van Bachs oudste dochter.

De fuga uit het laatste deel bestaat ook als orgelstuk, de Fuga in g klein, BWV 131a/Anh. II 42. Auteurschap en datering hiervan staan niet vast.

Inhoudsopgave

1. BWV 131 Aus der Tiefen rufe ich, Herr, zu dir